Voor het tweede jaar op rij is het niet mogelijk de 4-Mei Herdenking in Loppersum te houden zoals het dorp dat gewend is. Een plechtige, publieke herdenking in de Petrus & Pauluskerk en de Stille Tocht naar en over de Algemene Begraafplaats is ook dit jaar niet mogelijk. Ook de gezamenlijke herdenking op het Marktplein met 2 minuten stilte… helaas.
Uiteraard zal het Lopster Comité 4-Mei op verschillende plekken en tijdstippen bloemen neerleggen en een krans ophangen. Naast alle slachtoffers gedenken we nadrukkelijk ook de ‘Lopster’ slachtoffers.
Welke ‘Lopsters’ worden op 4 mei herdacht?
Tijdens de rondgang over de begraafplaats zal het comité stil staan en bloemen neerzetten op de volgende plekken:
– Bij het Maple-leafmonument. Het vorig jaar onthulde monument gedenkt 7 Canadese militairen die bij de bevrijding in onze omgeving zijn omgekomen. Deze Canadezen zijn enige tijd op de begraafplaats begraven geweest en in 1946 overgebracht naar het Canadese Ereveld bij Holten. Met name staan we stil bij Francis Welburn, die op 20 april bij de bevrijding van ons dorp is gesneuveld.
– Bij het graf van de Australische piloot Desmon Snape. Desmon (geboren op de 4e mei 1923) is in 1944 omgekomen bij een vliegtuicrash tussen Garrelsweer en Winneweer, in de buurt van boerderij Drewerderhof.
– Bij het familiegraf van de 3 omgekomen leden van het gezin Nienhuis gedenken we vader Rudolf, moeder Ida en hun vijfjarig zoontje Mans. Zij kwamen om op de dag van de bevrijding (Ida een dag later in een ziekehuis in Groningen) tengevolge van een granaatinslag in het pand tegenover hun woonhuis. Het gezin stond in de deuropening op het punt te vluchten naar een schuilkelder even verderop in de Nieuwstraat. De jongens Albert en Henk raakten gewond door geweervuur.
– Bij het bordje naast het pad naar het joodse gedeelte van de begraafplaats. We staan stil bij de 6 (in Loppersum geboren) Joden, die zijn vermoord in Kamp Sobibor. In Kamp Auschwitz/Birkenau is dat 9 ‘Lopster’ Joden overkomen. Opmerkelijk is het feit dat er een Joods slachtoffer in Loppersum ligt begraven. Het betreft de in Middelstum geboren, Jacob van Haren. Jacob deed, samen met z’n vrouw Klaartje van Dam, een poging tot zelfmoord op de avond voor hun deportatie naar Kamp Westerbork. Bij aankomst in een ziekenhuis in Assen bleek Jacob te zijn overleden. Klaartje werd, direct na haar ontslag uit het ziekenhuis, opgevangen door het verzet, overleefde de oorlog en is op de dag van haar 90e verjaardag overleden.
– Bij het monument op het zgn. armenlap. Op dit gedeelte van de begraafplaats liggen 2 burgerslachtoffers uit het gezin dat in het voormalige tolwachtershuisje aan de Wijmersweg woonde. Op 20 april werd ook dit huisje geraakt door een granaat. De verwoestingen waren enorm en later is het huisje dan ook afgebroken. Vader Pieter was op slag dood, evenals z’n zevenjarig zoontje Kornelis, die door de kracht van de explosie in de Wijmers belandde. Zoon Pieter werd in het been getroffen door een granaatscherf. Hij heeft er blijvend lichamelijk ongemak aan overgehouden.
– Bij het graf van Foppe Baron. Foppe is geboren in De Wilp en overleden aan de ontberingen in Kamp Ratenow (Duitsland) op 21 maart 1945. Hij was gemeente-veldwachter in Loppersum en deed mee in het verzet o.a. door het rondbrengen van bonkaarten naar ondergedoken personen. Hij had contacten met andere versetsmensen (o.a. de groep Zijlema in Garrelsweer). Foppe is verraden, in juli 1944 ‘s nachts opgepakt en in eerste instantie overgebracht naar het Scholtenhuis.
– Bij het graf van Bouwe Nieuwenhuis. Bouwe (geboren in Hoogkerk) is overleden in een ziekenhuis in Neustadt, Landkreis Oldenburg in Holstein op 20 mei 1945. Hij heeft z’n zeevaartopleiding genoten op de Zeevaartschool in Delfzijl. Z’n vader is enige tijd hoofd geweest van zowel de chr. lagere als de chr. u.l.o.-school in Loppersum. Bouwe heeft na het uitbreken van de oorlog geprobeerd per schip te vluchten naar het vrije Zweden. Toen dat mislukte is hij in Den Haag bij het verzet betrokken geraakt. Als o.a. Bob Visser was hij lid van de groep HEIN (Help Elkaar In Nood). Bij z’n verloofde thuis is Bouwe opgepakt en via het beruchte Oranjehotel en Kamp Amersfoort terechtgekomen in het verschrikkelijke Kamp Neuengamme. Vlak voor het Engelse leger dit kamp bereikte, is het ontruimd en zijn de gevangenen op transport gezet naar de havenplaats Lübeck. Velen hebben dit lopend moeten afleggen en het niet overleefd. In de Lübecker Bocht lagen 3 schepen klaar, waar de gevangenen op werden ingescheept, duidelijk met het doel om de schepen tot zinken te brengen, waardoor alle sporen van het beruchte kamp zouden worden uitgewist. Door nu nog onbekende oorzaak (pas in 2045 mogen de documenten openbaar worden gemaakt) hebben vliegtuigen van de R.A.F. de 3 boten beschoten. Dit drama is de wereld ingegaan als de ramp met de Cap Arcona, waarbij 7000 tot 8000 mensen zijn omgekomen, de grootste scheepsramp ooit. Het is aan te nemen dat Bouwe (op z’n overlijdensbericht uit het ziekenhuis staat Bob Nieuwenhuis) op een van de schepen heeft gezeten, omdat hij aan alle ontberingen is overleden in het ziekenhuis in Neustadt, een stadje gelegen aan de Lübecker Bocht, waar de schepen voor anker lagen.
Het comité vraagt de inwoners van Loppersum om op dinsdag 4 mei het volgende te doen:
– De hele dag mag de vlag (halfstok uiteraard) worden uitgestoken.
– Leg individueel of met leden uit uw gezin een bloem/bloemen neer op het monument op het Marktplein.
– Een bloem/bloemen op de graven en/of bij de ‘monumenten’ van oorlogsslachtoffers op de Algemene Begraafplaats zal zeker worden gewaardeerd.
– Volg (de berichtgeving over) de livestream-uitzending door de gemeente Eemsdelta op de avond van de 4e mei. Loppersum zal zeker aan bod komen tijdens die uitzending.
– Op woensdag 5 mei mag de vlag de hele dag feestelijk worden uitgestoken.
– Het Bevrijdingsvuur zal op enig moment op 5 mei in Loppersum worden binnengebracht en zal de Bevrijdingsvlam op het Marktplein worden ontstoken. Het vuur zal uit Groningen worden opgehaald door de route lopend af te leggen.